Handel aan de kusten van Guinée en Serra Leôa

Deel 2 Index

Hoofdstuk 2

Portugal ten tijde van Afonso V (1438-1481)

2.6 Handel aan de kusten van Guinée en Serra Leôa

Geschreven door Arnold van Wickeren

De ontdekkingsreizigers worden gevolgd door handelaren, die de commerciële mogelijkheden aan de pas ontdekte kusten onder­zoeken. Daarbij is het de kooplieden te doen om vreedzaam handeldrijven, want zij hebben geleerd dat daarmee op lange termijn meer te bereiken is, dan met kidnapping en geweld. De particuliere handel krijgt een extra stimulans door het ontbreken van belangstelling van koning Afonso of een ander lid van het koninklijk huis voor de exploiratie van de kusten van West-Afrika. Portuge­se karve­len drijven handel aan de kust van Gu­inée, tussen de Rio Buguba en Cabo da Verga. Zij ruilen slaven en soms enige grammen goud tegen cornaline stenen, zink, geelko­peren manil­les, scheer­kom­men, linnen en rode stoffen. Erg inten­sief is de handel overigens niet. Duarte Pache­co en Valentim Ferbnandes memoreren in de Esmeraldo en in De prima inventione Guineae handel met de Bagas aan de Rio de Nuno zonder te spreken over goud. Enkele decen­nia later ruilen de Portuge­zen aan dit deel van de kust: zout, geelkoperen schalen, zink, koper en ijzer, gezouten vlees, rode lakens en grote cauris (schelpen van de porseleinslak, die als geld dienst doen) tegen slaven, lak, ivoor en zelfs een beetje goud. Groepen van duizend tot tweeduizend zwarten komen vanuit het achter­land om zout te verkrijgen voor witte katoen­tjes, goud en soms wapens. De kust van Guinée voorbij Cabo da Verga wordt zelden door blanke handelaren bezocht, maar aan de kust van Serra Leôa, aan de Rio de Case (Kaba) doen zich betere moge­lijkheden voor. Hier verkrijgen de Portugezen voor hun cornaline-stenen, koper­werk en stoffen, naast slaven en ivoren colliers, ook bijna zuiver goud, helaas echter in kleine hoeveelheden.

Dit goud is niet afkomstig uit van de bovenlopen van de Senegal en de Niger, maar wordt in Serra Leôa zelf gewonnen. Het gebied heeft een complexe economie; de uitvoer bestaat uit: ijzer, voorwerpen van ivoor, goud en kola (noten van de gelijknamige boomsoort, die rijk zijn aan cafeïne en daarom gebruikt worden als oppep­middel tegen honger en vermoeid­heid). Kola en ijzer worden geruild in dorpen en steden in het rijk van de Mandi-Mans­a in het noorden. De Boulons, de kustbewoners van Serra Leôa, beschik­ken over almadies, grote kano’s van uitgeholde boom­stammen, waarin vijftig tot honderd krijgers, met wapens en uitrusting kunnen plaatsnemen. Hiermee wordt kustvaart bedre­ven tot aan Cabo da Verga toe. Ijzer, kola en voorwerpen van ivoor worden langs de kust geruild tegen zout, waarnaar in het achterland van Serra Leôa grote vraag is. De Portugezen kunnen hierin voorzien. De Boulons hebben ook belangstel­ling voor de gebruikelij­ke handels­waar van de Portuge­zen. Zij ont­vangen in ruil: bijna zuiver goud, civet (van de civet­kat en een grondstof voor de parfumindustrie), ivoor, mala­guette en grijze pape­gaai­en. De handel met Serra Leôa neemt een grote vlucht, Karvelen verschijnen op alle rivieren en in alle baaien langs de gehele kust van het gebied. Ten tijde van João II (1481-1495) worden er op vijf plaatsen aan mondingen van rivieren een fort gebouwd. Om onduidelijke redenen worden die na enkele jaren verlaten. De Portugezen schijnen zich ook gevestigd te hebben in de buurt van Kaap Ledo, mogelijk bij het huidige Port Loko. De handel is vooral van betekenis aan de Rio das Palmas. In het dorp Quinamo verwerven de Portugezen jaarlijk, naast enkele slaven, goud ter waarde van 1500 dobras. Ofschoon de Portu­gezen, volgens een schatting van Magalhães-Godinho, in Serra Leôa goud verwer­ven met een totale waarde tussen de twaalf- en twintigduizend dobras, bereikt maar weinig hiervan de tesou­raria van de koning in Lissabon. Een van de oorzaken is, dat veel goud wordt bemachtigd door particulie­re handelaren die het koninklijk monopolie op de goudhandel doorbreken. Veel van deze handelaren zijn afkomstig van de Kaapverdische eilanden, of hebben zich gevestigd aan de Rio de São Domingos of de Rio Grande. Een andere oorzaak is, dat het goud van Serra Leôa, na de bouw van het kasteel São Jorge da Mina, daar naar toe wordt ver­scheept. Bij aankomst in Lissabon blijkt niet dat een deel van het goud oorspronkelijk in Serra Leôa is verkregen.

2.7 De Mina-kust ontdekt; Castiliaanse concurrentie.

About Marco Ramerini

I am passionate about history, especially the history of geographical explorations and colonialism.
x

Check Also

Ceylon. Expansie van het Império Português (1515-1521)

Deel 6 Index Hoofdstuk 7 Expansie van het Império Português (1515-1521) 7.2 Ceylon Geschreven door Arnold van ...